යුරෝපයට යන ඕස්ට්‍රේලියානුවන්ට දේශසීමාවේ දිගු පෝලිම්වලට මුහුණ දීමට සිදුවිය හැකියි. මෙයට හේතු වන්නේ යුරෝපා සංගමයට අයත් නොවන ජාතිකයින් සඳහා නව ලියාපදිංචි කිරීමේ ක්‍රමයක් හඳුන්වා දීමයි.

ඔක්තෝබර් 12 වන දින සිට, Schengen Zone ලෙස හැඳින්වෙන රටවල් 29 කින් යුත් යුරෝපීය කලාපයකට ඇතුළු වන යුරෝපා සංගම් නොවන ජාතිකයින්ට නව ඩිජිටල් දේශසීමා කළමනාකරණ පද්ධතියේ කොටසක් ලෙස ලියාපදිංචි වීමට සිදුවනවා.

මේක ඕස්ට්‍රේලියානුවන්ට බලපාන්නේ කොහොමද කියල බලමු.

මොකක්ද මේ Schengen Zone?

Schengen Zone එක රටවල් 29 කින් සමන්විත වෙනවා. ඒවායින් බොහොමයක් යුරෝපා සංගමයේ පිහිටා තිබෙනවා. එමඟින් සංචාරකයින්ට border controls හරහා නොගොස් හෝ එක් එක් රට සඳහා වීසා බලපත්‍රයක් ලබා නොගෙන අනෙකුත් Schengen රටවල් අතර නිදහසේ ගමන් කිරීමට ඉඩ සැලසෙනවා.

Schengen හි කොටසක් වන යුරෝපා සංගම් නොවන රටවල් වන්නේ Iceland, Liechtenstein, Norway සහ Switzerland. 2020 දී යුරෝපා සංගමයෙන් ඉවත් වූ එක්සත් රාජධානිය Schengen ප්‍රදේශයේ කොටසක් නොවෙයි. එනම් ඒ රටට ඇතුළු වන සියලුම පුද්ගලයින් දේශසීමා පාලනය හරහා යා යුතු වෙනවා.

සිදුවන වෙනස්කම් මොනවද සහ EES කියන්නේ මොකක්ද?

මෙම වසර අගදී ක්‍රියාත්මක වන නව  Entry/Exit System (EES) එකක් නිර්මාණය කිරීම පිළිබඳ යුරෝපීය සංගමය නිවේදනය කර තිබෙනවා.

කෙටි කාලයක් සඳහා (දින 90ක් හෝ ඊට අඩු) ගමන් කරන යුරෝපීය සංගමයේ නොවන පුරවැසියන් අභ්‍යන්තර පද්ධතියක ලියාපදිංචි වීම අවශ්‍යයි. මෙම පද්ධතිය passport data, travel documents සහ අනෙකුත් පුද්ගලික දත්ත රැස් කරන අතර ඒවා ගබඩා කරගන්නවා.

EES හි, ‘non-EU national’ යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ කිසිදු යුරෝපීය සංගමයේ රටක ජාතිකත්වය හෝ Iceland, Liechtenstein, Norway හෝ Switzerland ජාතිකත්වය නොලබන සංචාරකයන්.

මේ වෙනසට හේතුව මොකක්ද?

EU ට අනුව, EES Schengen කලාපයේ සංචාරය කිරීම වඩාත් කාර්යක්ෂම කරන්න හේතු වෙනවා. ඒ වගේම මේක අක්‍රමවත් සංක්‍රමණ වැළැක්වීමට සහ ව්‍යාජ අනන්‍යතා ඇති අය හෝ Schengen කලාපයේ වැඩි කාලයක් රැඳී සිටින අය නැවැත්වීමට biometric data භාවිතා කරන බව ද පවසනවා.

ත්‍රස්තවාදයට සහ අනෙකුත් අපරාධවලට එරෙහිව දේශසීමා සහ නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන්නන්ට පහසුවෙන් සංචාරක තොරතුරු සඳහා ප්‍රවේශ වෙන්නත් EES මඟින් පහසුකම් ලබා දීමට සූදානම්.

මීට සම්බන්ධ වන රටවල් මොනවාද?

Schengen කලාපයේ සෑම රටක්ම EES පද්ධතිය භාවිතා කිරීමට සූදානම්.

මෙම පද්ධතිය භාවිත කරන රටවල් වන්නේ;

Schengen ප්‍රදේශයේ EU සාමාජික රටවල්: Austria, Belgium, Bulgaria, Croatia, Czechia, Denmark, Estonia, Finland, France, Germany, Greece, Hungary, Italy, Latvia, Lithuania, Luxembourg, Malta, Netherlands, Poland, Portugal, Slovakia, Slovenia, Spain, Sweden, සහ Romania.

Schengen ප්‍රදේශයේ EU නොවන රටවල්: Iceland, Liechtenstein, Norway, සහ Switzerland.

මෙම රටවලට ගමන් කරන විට ඕස්ට්‍රේලියානුවන් කළ යුත්තේ කුමක්ද?

ඕස්ට්‍රේලියානුවන්ට, ඔවුන්ගේ විදේශ ගමන් බලපත්‍රය ඇතුළුව ඔවුන්ගේ පුද්ගලික දත්ත ලබා දීමටත්, ඔවුන්ගේ ඇඟිලි සලකුණු scan කිරීමටත්, ඔවුන්ගේ මුහුණේ ඡායාරූපයක් ලබා ගැනීමටත් සිදුවෙනවා.

ඔවුන්ට තම ස්ථානයේ self-service system එකක් තිබේ නම් සහ එය භාවිතා කරන්නේ නම්, හෝ ඔවුන්ගේ පැමිණීමේ හෝ පිටවීමේ රට විසින් ලබා ගත හැකි නම් ඔවුන්ට mobile app එකක් භාවිතා කිරීමෙන් ක්‍රියාවලිය වේගවත් කරගන්න පුළුවන්.

මෙම වෙනස්කම් වහාම ක්‍රියාත්මක වෙනවද?

නැහැ, මෙම වසරේ ඔක්තෝබර් මාසයේ සිට වෙනස්කම් ක්‍රම ක්‍රමයෙන් ක්‍රියාත්මක වීමට පටන් ගන්නවා. EES පද්ධතිය මුලින්ම ඔක්තෝබර් 12 වන දින භාවිතා කිරීම අරඹනවා. එය 2026 අප්‍රේල් 10 වන දින වන විට සම්පූර්ණයෙන්ම ක්‍රියාත්මක කිරීමට නියමිතයි. 

රජයේ smartraveller අනතුරු අඟවා තිබුණේ “ඔබ දේශසීමා වල ලියාපදිංචි වී ඔබේ ඇඟිලි සලකුණු සහ ඡායාරූපය ලබා ගත යුතුයි. දිගු දේශසීමා පෝලිම් තිබිය හැක” යනුවෙන්.